Het Palestijns-Israëlisch conflict is sinds begin deze maand opnieuw hevig geëscaleerd, met veel burgerslachtoffers tot gevolg. Toch lijken veel landen huiverig zich hier diplomatiek in te mengen. Hoe komt dat?

Afgelopen week werd er door de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties meermaals overlegd over de situatie. Gisteren probeerde de raad in een spoedoverleg opnieuw tot een resolutie te komen, nadat twee eerdere pogingen achter gesloten deuren al waren gestrand. Tot een gezamenlijke verklaring of zelfs een oproep tot een staakt-het-vuren kwam het vooralsnog niet.

China, Noorwegen en Tunesië stuurden aan op een resolutie die erop is gericht kalmte terug te brengen in Israël en Gaza, maar die pogingen werden tot dusver steeds door de Verenigde Staten – Israëls belangrijkste bondgenoot – geblokkeerd. De Russen, een andere partij in de Veiligheidsraad, nemen op hun beurt een neutrale positie in. En daarmee zitten drie van de belangrijkste vijf spelers (China, VS, Rusland) in de Veiligheidsraad niet op dezelfde lijn.

“Tussen de vijf permanente leden is een impasse ontstaan en dus zit de Veiligheidsraad op slot”, aldus diplomatiedeskundige Robert van de Roer bij het NOS Radio 1 Journaal. Dat beaamt ook Erwin van Veen, Midden-Oostendeskundige bij Instituut Clingendael, tegenover de NOS. “Als de VS zegt: ‘we doen er niet aan mee’, dan gebeurt het niet”, legt Van Veen uit. “De VS geeft hiervoor als reden dat ze achter de schermen al hard bezig zijn om met Israël tot een oplossing te komen.” Zo stuurde de VS vorige week een topdiplomaat naar Israël.

Voor de VS is Israël de belangrijkste bondgenoot in het Midden-Oosten. “De Amerikanen staan van oudsher vierkant achter Israël en dat staan ze nog steeds. Ze willen voorkomen dat met zo’n VN-verklaring internationale verontwaardiging Israël ten deel valt”, zegt Van Veen. Want dat er in die verklaring harde woorden over Israël zullen vallen, naast Hamas, is volgens de Midden-Oostendeskundige onvermijdelijk, gezien tientallen jaren van bezetting van Palestijnse gebieden.

Secretaris-generaal van de VN Guterres sprak gisteren van een “zinloze cyclus van bloedvergieten, terreur en verwoesting”. Ook zei hij geschokt te zijn door het toenemend aantal Palestijnse burgerslachtoffers.

“De toonzetting van de VN zal in zo’n verklaring kritisch zijn. Het waren tenslotte Israëlische acties in Sheikh Jarrah en de al-Aqsa-moskee – beide in Jerusalem – die tot de huidige situatie hebben geleid”, stelt Van Veen. En zo’n strekking is voor de VS een brug te ver, stelt hij.

Vanuit Denemarken stelde de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Blinken vandaag dat de VS bereid is te helpen, mits de strijdende partijen zelf een bestand willen. Van een scherpe veroordeling bleef Blinken weg. Van Veen: “Omdat de VS de enige internationale partij is die echt druk kan zetten, geeft dit premier Netanyahu de facto meer ruimte.”

Interne Amerikaanse politiek

Zou president Biden zich wel achter kritiek op Israël scharen, dan levert hem dat bovendien in eigen land politiek gedoe op. Zo ligt een conflict met de Republikeinen op de loer, maar ook met een deel van de Democratische Partij, stelt Van Veen. “Met kritiek op Israël kom je niet ver in de VS. Ook de Democraten zijn traditioneel gezien pro-Israël, al begint dat langzaam iets te veranderen”, stelt hij.

Van Veen: “Biden heeft geen zin om z’n vingers te branden aan een conflict met de Republikeinen over Israël, in een situatie waarin er voor de Amerikanen niets te halen valt. Biden loopt al decennia mee en weet dat hij op dit dossier voorzichtig moet opereren.”

Maar de houding van de VS wordt door andere landen ondertussen wel bekritiseerd. Zo hekelde China bijvoorbeeld gisteren het passieve handelen van de Amerikanen. “Neem je verantwoordelijkheid en verleen steun aan de Veiligheidsraad”, stelde Chinese minister van Buitenlandse Zaken Wang Yi.

Van Veen voorziet dat de druk vanuit de Veiligheidsraad op de VS de komende dagen zal toenemen. “Naarmate er meer doden vallen aan de Palestijnse kant, is het niet meer uit te leggen voor de regering-Biden.”

Eigenbelangen in de Arabische wereld

En dan zijn er nog de Arabische landen. De Organisatie voor Islamitische Samenwerking (OIC) – waarin 57 landen deelnemen – heeft de “wrede agressie van de Israëlische zijde” gisteren veroordeeld. Maar ook binnen dat samenwerkingsverband heersen verschillende opvattingen.

Zo roepen Saudi-Arabië, Bahrein en de Verenigde Arabische Emiraten op tot een staakt-het-vuren. Die laatste twee sloten vorig jaar nog een aantal historische akkoorden met Israël, ondanks de traditionele solidariteit van de Arabische landen met de Palestijnen. Met de akkoorden wilden de landen de band met Israël normaliseren.

Met name de VAE hebben veel te winnen bij een stabiel contact met Israël. Het land wil in de toekomst een belangrijke rol spelen in de regio en ziet in Israël een sterke bondgenoot, stelt Arabist Leo Kwarten. “De emiraten houden zich op de vlakte en vallen Israël niet te erg af. De relatie is belangrijker dan het conflict.”

Aan de andere kant is er Iran, traditioneel gezien een belangrijke vijand van Israël. Teheran steunt bovendien de militante beweging Hamas. Kwarten: “Iran gebruikt dit conflict om zijn anti-Israëlische positie nog eens duidelijk te maken. In de Iraanse pers wordt bijvoorbeeld breed uitgemeten dat een belangrijke commandant van de Revolutionaire Garde goed contact heeft gehad met het hoofd van Hamas.”

Naast Iran trekt Turkije fel van leer tegen Israël, maar ook daar weegt volgens Kwarten het eigenbelang zwaar mee. Turkije en de VAE, die dus de banden met Israël hebben aangehaald, strijden namelijk beide om invloed in het Rode Zeegebied. “De meeste landen gebruiken het Palestijns-Israëlisch conflict om hun onderlinge conflicten uit te vechten. Ze gebruiken Gaza als inzet tegen hun tegenstanders”, concludeert Kwarten.

Een 19-jarige man is veroordeeld tot een werkstraf van 25 uur voor het bedreigen van minister Hugo de Jonge. Het OM had 40 uur werkstraf geëist en daarnaast een voorwaardelijke celstraf van twintig dagen. De politierechter sprak de man vrij van het bedreigen van de dochter (13) van de minister.

Zij kreeg op 10 januari kort na middernacht een bericht op haar Instagram-account met de tekst: “I’m gonna kill your father”. Onderzoek leidde naar een man van 19 uit Boxtel. In het verhoor bekende hij dat hij het bericht had gestuurd. Hij zei dat hij de tekst in een dronken bui had verzonden, terwijl hij met vrienden was.

Enorme impact

De man benadrukte dat hij nooit de bedoeling heeft gehad om zijn dreigement uit te voeren en heeft inmiddels zijn excuses aangeboden aan de minister en zijn dochter.

De officier van justitie vindt dat het hoe dan ook gaat om een zeer ernstig feit. “De impact van een dergelijke bedreiging is zeker voor iemand van 13 jaar enorm”, schrijft het OM. De verdachte heeft volgens het OM een grote inbreuk gemaakt op de persoonlijke levenssfeer van de minister en zijn dochter.

De Nederlandse Staat stapt naar de Duitse rechter in de strijd met energieproducenten RWE en Uniper. Demissionair minister Van ’t Wout van Economische Zaken wil op die manier kostbare arbitragezaken afwenden die de twee Duitse bedrijven hebben aangekondigd.

De energieproducenten willen een schadevergoeding vanwege het verbod op het gebruik van steenkolen bij het opwekken van energie vanaf 2030. RWE en Uniper hebben kolencentrales in de Eemshaven en op de Maasvlakte, die volgens hen dan zouden moeten sluiten.

Demissionair minister Van ’t Wout van Economische Zaken vreest dat door de arbitragezaken de centrales langer op steenkolen zullen blijven draaien. “De behandeling van een arbitragezaak neemt vaak veel tijd in beslag en is een kostbare procedure”, zegt hij.

Het Duitse recht biedt de mogelijkheid om voorafgaand aan zo’n arbitragezaak een rechter te laten bepalen of er wel een rechtsgrond voor is. “Daarmee kunnen we de procedures mogelijk voorkomen en hebben we de belastingbetaler een hoop geld bespaard”, meent Van ’t Wout.

Betrekkelijk nieuw

Beide centrales zijn betrekkelijk nieuw: die in de Eemshaven werd in 2015 geopend, die op de Maasvlakte een jaar later. In 2019 nam de Eerste Kamer een wet aan die het gebruik van kolen bij het opwekken van elektriciteit per 2030 verbiedt.

RWE en Uniper vinden die wet onrechtmatig en zijn al naar de rechter gestapt voor schadevergoeding. Ze claimen nog lang niet uit de bouwkosten voor de centrales te zijn. RWE zegt een schade van 1,4 miljard euro te lopen door de wet.

Tegelijkertijd zijn de energieproducenten nu een arbitragezaak gestart bij het ICSID, het internationaal centrum in Washington waaraan bedrijven hun geschillen met overheden kunnen voorleggen.

Andere brandstof

Maar volgens Van ’t Wout hadden de bedrijven kunnen weten dat een steenkolenverbod eraan zat te komen om de uitstoot van CO2 terug te dringen. De producenten kunnen ook andere brandstof gaan gebruiken in de centrales en bovendien is er een ruime overgangstermijn van tien jaar.

“In die periode kunnen exploitanten hun investeringen (deels) terugverdienen en deze termijn geeft ze de mogelijkheid om hun centrale om te bouwen voor voortzetting als elektriciteitscentrale op andere brandstoffen”, laat de minister weten.

De twee agenten die op 13 augustus vorig jaar in Amsterdam een 23-jarige Duitse man doodschoten, worden niet vervolgd. Het Openbaar Ministerie vindt op basis van onderzoek door de rijksrecherche, dat de agenten uit noodweer hebben gehandeld. Daarom wordt de zaak geseponeerd.

De 23-jarige Duitse influencer Sammy Baker (echte naam: Samuel Seewald) liep in een binnentuin rond in de Honselersdijkstraat in het stadsdeel Nieuw West. Hij was de avond ervoor door een vriend als vermist opgegeven. Mogelijk had hij drugs gebruikt. Toen agenten hem probeerden aan te houden, zette hij een mes op zijn keel.

Geen veilig alternatief

Volgens het OM maakte hij ook zwaaiende en stekende bewegingen met het mes naar de bovenlichamen en de hals van drie agenten. Toen het mes het vest van een van de agenten raakte, haalden twee agenten “vrijwel gelijktijdig de trekker over”, schrijft het OM.

Het OM oordeelt dat de situatie dusdanig gevaarlijk was, dat er geen tijd was voor het afvuren van een waarschuwingsschot. Ook zou er geen veilig alternatief meer voorhanden zijn geweest. De man, die lichamelijk zeer fit was en mogelijk in een drugspsychose verkeerde, was volgens het OM niet te stoppen, ook niet met pepperspray.

Meeleven

Het OM zegt mee te leven met de ouders, familie en vrienden van de omgekomen man. Het heeft de nabestaanden aangeboden in een persoonlijk gesprek een nadere toelichting te geven op het onderzoek en op de beslissing om de agenten niet te vervolgen.

NH Nieuws meldt dat de ouders van Baker en hun advocaat, Richard Korver, al eerder hebben gezegd dat ze vinden dat de politie verkeerd heeft gehandeld.

Een 37-jarige oud-marineofficier is door de militaire kamer in Arnhem veroordeeld tot een taakstraf van 60 uur, waarvan 40 voorwaardelijk, voor het aanranden van drie matrozen.

De handtastelijkheden gebeurden mei vorig jaar op het marineschip Zr. Ms. Karel Doorman. Het schip was op dat moment in het Caribisch gebied voor bijstand in verband met de coronacrisis.

De man zou zijn ondergeschikten onder meer in de billen hebben geknepen, meldt NH Nieuws. De zaak kwam aan het licht nadat een van de drie slachtoffers besloot aangifte te doen. Toen de marechaussee aan boord kwam meldden zich nog twee matrozen.

Machtspositie

De officier is inmiddels ontslagen door Defensie. De militaire kamer verwijt de man dat hij het misdrijf heeft gepleegd bij ondergeschikten en dat hij dus misbruik heeft gemaakt van zijn machtspositie. “Hij moest zich realiseren dat dit gedrag ontoelaatbaar is en dat hij als leidinggevende verantwoordelijk is voor het creëren van een veilige werkomgeving”, meldt de rechtbank.